Ελληνικά Γεράκια: Τουρκική Επαναστατική Αριστερά

14/1/11

Τουρκική Επαναστατική Αριστερά

Από τον αγώνα των εθνοτήτων, στον εθνικό αγώνα του PKK

Γράφει ο Asarcikli

Πριν λίγο καιρό, σε ένα άλλο ποστ, έβαλα ένα δυσνόητο και πιθανόν παρεξηγήσιμο σχόλιο για τις ρίζες του PKK, τη σύστασή του και τα ιδεολογικά χαρακτηριστικά της πρώιμης φάσης του. Είχα γράψει ότι θα επανέλθω μόλις βρω χρόνο, με συγκεκριμένα στοιχεία, προκειμένου να αποφευχθούν αντιδράσεις και αφορισμοί περί της Επαναστατικής Αριστεράς στη Τουρκία, που συνεχίζει να δρα μέχρι σήμερα, ακόμη και στις περιοχές του Πόντου. Ελπίζω να υπάρξει συζήτηση, ώστε όλοι να γίνουμε λίγο πιο προσεκτικοί στις εκτιμήσεις μας και λιγότερο απόλυτοι στην αποδοχή ή απόρριψη μιας πραγματικότητας που «ακουμπά» και εμάς.

Διευκρινίζω από την αρχή ότι το παρακάτω κείμενο είναι περιληπτικό, σε πολλά δεδομένα αποσπασματικό, και δεν αποτελεί έρευνα με την επιστημονική έννοια του όρου. Δηλαδή είναι η έναρξη μιας συζήτησης μεταξύ φίλων, οι πληροφορίες, οι αμφισβητήσεις, η κριτική των οποίων, μπορεί να μας κάνει όλους να σκεφτούμε λίγο περισσότερο.

Το ξεκίνημα

Κομβικό σημείο για την Αριστερά στην Τουρκία μπορούν να χαρακτηριστούν οι συνταγματικές ρυθμίσεις του 1961, που έδωσαν χώρο για πιο ελεύθερη διακίνηση των ιδεών της.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 είχε πάρει πλέον για τα καλά τα επάνω της, κυρίως στους χώρους των συνδικάτων, των πανεπιστημίων, της διανόησης. Έτσι φτάνει το 1965 το TIP (Turkiye Isci Partisi – Εργατικό Κόμμα της Τουρκίας), να βγάλει 15 βουλευτές.

Το γενικό κλίμα της εποχής, το Βιετνάμ, η Λατινική Αμερική και κυρίως το κύμα φοιτητικών εξεγέρσεων στην Ευρώπη, οδηγούν νεαρά μέλη της Αριστεράς σε ριζοσπαστικότερες επιλογές.

Η αντίδραση στην κοινοβουλευτική παρουσία του TIP και η κριτική για πασιφισμό, εκφράζεται πρακτικά με την ίδρυση τηςDEV-GENC (Devrimci Gençlik-Ομοσπονδία Επαναστατικής Νεολαίας) τον Οκτώβρη του 1969. Εκεί βρίσκουν διέξοδο και πεδίο δράσης όσοι θεωρούν ότι η επαναστατική πρακτική είναι μονόδρομος στην Τουρκία.

Η DEV-GENC το 1976 γίνεται DEV YOL (Devrimci Yol– Επαναστατικός Δρόμος) και το 1978 DEV SOL – (Devrimci Sol-Επαναστατική Αριστερά. Εκεί έχει την αναφορά του το σημερινό αντάρτικο του DHKP-C).

Μέσα από τη DEV-GENC ξεπηδούν πολλές ομάδες, με τρεις εξ αυτών να ξεχωρίζουν λόγω της δυναμικότητας των ενεργειών τους:

THKO (Türkiye Halk Kurtulus Ordusu – Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός της Τουρκίας) με ηγέτη τον Deniz Gezmis,αλβανόφιλη οργάνωση, με σαφή κριτική στάση κυρίως έναντι της ΕΣΣΔ.

TKP/ML (Türkiye Komunist Partisi/ML – Κομμουνιστικό Κόμμα της

Τουρκίας / Μαρξιστές Λενινιστές) με ηγέτη τον Ibrahim Kaypakkaya. Μαοϊκό κόμμα, με ένοπλη πτέρυγα το πολύ γνωστό TIKKO (Türkiye İşçi Köylü Kurtuluş Ordusu– Απελευθερωτικός Στρατός Εργατών και Αγροτών της Τουρκίας).

Η πιο ενδιαφέρουσα περίπτωση ήταν το THKP (Türkiye Halk Kurtuluş Partisi – Λαϊκό Απελευθερωτικό Κόμμα της Τουρκίας) με κύρια αναφορά στα επαναστατικά κινήματα της Λατινικής Αμερικής, με είδωλο τον Τσε και έντονη κριτική στην ΕΣΣΔ και την Κίνα.

Ηγέτης ο Mahir Cayan, μυθική μορφή μέχρι σήμερα στην Τουρκία.

Γεννήθηκε το 1945 στη Σαμψούντα και 18άρης, το 1963, μπαίνει στη Νομική της Κωνσταντινούπολης. Ένα χρόνο μετά, το 1964, μεταπηδά στη σχολή Πολιτικών Επιστημών της Άγκυρας.

Ενώ στην Αριστερά μετά το 1969, οι διασπαστικές τάσεις και οι διαφωνίες παίρνουν μορφή με τη δημιουργία ομάδων επαναστατικής δράσης, ο στρατός ρίχνει το Ντεμιρέλ το Μάρτιο του 1971 και εξαπολύει κυνηγητό.

Ο Mahir Cayan και το THKP έχουν επιλέξει ως πεδίο δράσης τις πόλεις (ληστείες τραπεζών σε Κωνσταντινούπολη και Άγκυρα, απαγωγή του Γενικού Προξένου του Ισραήλ κλπ). Την 1^η Ιουνίου 1971, σε συμπλοκή στην Κωνσταντινούπολη, ο Mahir Cayan συλλαμβάνεται ενώ ο σύντροφός του Huseyin Cevahir σκοτώνεται. Τέλη Οκτωβρίου του 1971 δραπετεύει και συνεχίζει την επαναστατική δράση.

Στις αρχές του 1972, σχεδιάζει μια εντυπωσιακή κίνηση. Ο ηγέτης του THKO Deniz Gezmis και άλλα δύο στελέχη της οργάνωσης, ο Yusuf Aslan (Τσερκέζος, γεννημένος το 1947 στο χωριό Cekerek της Yozgat) και ο Huseyin Inan (Αλεβίτης, γεννημένος το 1949 στο χωριό Bozuyuk της Σεβάστειας), έχουν συλληφθεί.

Ο Mahir Cayan, έχοντας μαζί του οκτώ στελέχη του THKP και δύο του

ΤΗΚΟ, προχωρούν στις 26 Μαρτίου 1972 στην απαγωγή τριών Εγγλέζων τεχνικών ραντάρ, που δούλευαν σε στρατιωτική βάση, ζητώντας την απελευθέρωση του ηγέτη και των άλλων δύο στελεχών του THKO.

Οι κρατικές δυνάμεις ασφαλείας εντοπίζουν το κρυσφήγετό τους στο χωριό Kızıldereτης Νεοκαισάρειας και τους βομβαρδίζουν ανηλεώς. Σκοτώνονται όλοι (και οι όμηροι), εκτός από τον Ertugrul Kurkcu, ο οποίος είχε κρυφτεί στον αχυρώνα της αγροικίας (σήμερα είναι πολύ γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας).

Η 30^η Μαρτίου 1972, ημέρα της σφαγής στο Kızıldere, είναι ημερομηνία ορόσημο για την Αριστερά στην Τουρκία.

Ξεσπάει κύμα διαδηλώσεων για το Kizildere και σε μια από αυτές, στην Άγκυρα, στις 7 Απριλίου 1972, συλλαμβάνεται για πρώτη φορά ο Abdullah Ocalan. Ο ίδιος αργότερα είπε ότι εκείνη την ημέρα άρχισε η πολιτική του περιπέτεια.

Στις 6 Μαϊου 1972 εκτελούνται με απαγχονισμό ο ηγέτης και τα δύο στελέχη του THKO, για τους οποίους είχε γίνει η απαγωγή των Εγγλέζων.

Στις 18 Μαίου 1973 πεθαίνει στις φυλακές του Diyarbakir και ο ηγέτης του TKP/ML, Ibrahim Kaypakkaya. (Βασανιστήρια λένε οι σύντροφοί του, αυτοκτονία το κράτος).

Έτσι, μέχρι τα μέσα του 1973, και οι τρεις μεγάλες οργανώσεις της επαναστατικής αριστεράς, έχουν χάσει τους ηγέτες τους, έχοντας αφήσει όμως ως πολιτική κληρονομιά τη δράση τους και το μαρτυρικό τους θάνατο.

Από τις εθνότητες, στο έθνος

Ο Ocalan, αποφυλακίζεται από τις φυλακές Mamak τον Οκτώβρη του 1972 και αρχίζει να δραστηριοποιείται στο κίνημα, μέσα στο Πανεπιστήμιο. Τον έχει σημαδέψει ο θάνατος του Mahir Cayan, για τον οποίο έλεγε πως ήταν ο πρώτος που άγγιξε την ψυχή του όταν τον άκουσε να μιλάει στη σχολή τους στην Άγκυρα για εθνική απελευθέρωση στην Τουρκία. Γι’ αυτό ο Ocalan ήταν κοντά στις θέσεις του THKP, αν και δεν είχε ενταχθεί ως ενεργό μέλος.

Από το 1973 πάντως, και ενώ έχει καταλαγιάσει η επαναστατική ορμή λόγω της απώλειας των τριών ηγετών, ο αγώνας επικεντρώνεται στην AYOD, την Ομοσπονδία Φοιτητών, στο Διοικητικό Συμβούλιο της οποίας εκλέγεται ο Ocalan.

Η ιδεολογική κληρονομιά και η επαναστατική μαγιά υπάρχει στους κύκλους των φοιτητών από διάφορες περιοχές της χώρας. Ήδη από τις αρχές του ’70 και από τον Mahir Cayan, υπάρχει σαφής τοποθέτηση περί αγώνα και εθνοτήτων.

Δεν είναι τυχαίο το συγκεκριμένο παράδειγμα για την έννοια του έθνους.

Ενώ ο Στάλιν είχε δώσει σαφή προσδιορισμό (το έθνος είναι μια ιστορικά διαμορφωμένη συμπαγής κοινότητα, με κοινή γλώσσα, περιοχή, οικονομική ζωή και ψυχολογικά διαμορφωμένη κοινωνική κουλτούρα), στην επαναστατική αριστερά της Τουρκίας είχε μεγάλη απήχηση μια (εμπλουτισμένη και από νεομαρξιστές) διαφοροποιημένη ερμηνεία:

Για ένα έθνος, στοιχεία όπως η γλώσσα, η θρησκεία, η φυλή, το κοινό συμφέρον, η γεωγραφία, δεν είναι βασικά. Αυτό που φτιάχνει τα έθνη, είναι η ψυχή, γιατί το έθνος είναι πνευματική αξία, ψυχή. Δύο πράγματα διαμορφώνουν την ψυχή. Το ένα από το παρελθόν και το άλλο από το παρόν. Από το παρελθόν είναι η συλλογική μνήμη για τις αξίες και την κοινή τους κληρονομιά. Από το παρόν είναι η θέληση να ζήσουν μαζί και να συνεχίσουν να εμπλουτίζουν αυτήν την κληρονομιά.

Αν προσθέσουμε και την παραδοχή ότι η ελευθερία των εθνών, η εθνική απελευθέρωση, είναι απαραίτητο βήμα για τη σοσιαλιστική επανάσταση, τότε καταλαβαίνουμε γιατί οι επαναστατικές οργανώσεις προσέλκυσαν νέους από διαφορετικές εθνικές ομάδες της Τουρκίας.

Τέλη του 1974, στο Tuzlu Cayir της Άγκυρας, γίνεται η πρώτη συνάντηση (πικ νικ το χαρακτήρισαν) που σήμερα θεωρείται ως η θρυλική ιδρυτική συνάντηση του PKK.

Σ’ αυτήν συμμετείχαν ο Abdullah Ocalan (Κούρδος, που μέχρι το πανεπιστήμιο θεωρούσε τον εαυτό του Τούρκο), HakiKarer (γεννημένος το 1950 στο χωριό Ulubey στην Ορδού), Kemal Pir (γεννημένος το 1952 στο χωριό Guzeloluk στην Αργυρούπολη), Hayri Durmus (Κούρδος Αλεβίτης), Mazlum Dogan (Κούρδος, γεννημένος το 1955 στο Karakocan του Elazig), Cemil Bayik και Sahin Donmez.

Η Οργάνωση παίρνει το όνομα Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός (Ulusal Kurtulus Ordusu). Η επιλογή του Εθνικός αντί για Λαϊκός, έχει ιδιαίτερη σημασία, σε σχέση με τις απόψεις περί έθνους, εθνοτήτων και σοσιαλιστικής επανάστασης, αλλά και με τις διαφορετικές καταγωγές των ιδρυτικών μελών.

Kemal Pir – Mazlum Dogan – Hayri Durmus

Τέλη του 1976 πραγματοποιείται στην Άγκυρα, η επίσης θρυλική, συνάντηση Dikmen. Σ’ αυτήν συμμετέχουν 20-25 άτομα και εκλέγεται η πρώτη Κεντρική Επιτροπή, με τρία μέλη.Abdullah Ocalan (Κούρδος), Haki Karer (από την Ορδού), Kamer Ozkan (Ζαζά Αλεβίτης, από το Gevreke του Dersim). Στο Dikmen, με εισήγηση του Ocalan, παίρνουν την απόφαση να μετακινηθούν νοτιοανατολικά, ώστε να υπάρχει περισσότερη ασφάλεια εκεί όπου δρουν κουρδικές ομάδες, αριστερές και διαφόρων φυλάρχων.

Μέχρι εκείνη την εποχή, δεν υπάρχει κανενός είδους πρωτοπορία των Κούρδων μελών της οργάνωσης.

Εξάλλου το κουρδικό δεν είχε πάρει ακόμη διαστάσεις εντός της Τουρκίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι για πρώτη φορά μόλις το 1966 ένα μηνιαίο περιοδικό, το Yeni Anis, γράφει για κουρδικό λαό και βέβαια ο εκδότης του φυλακίζεται. Είναι χαρακτηριστικό επίσης, του πως έβλεπαν την περίπτωση κουρδικών διεκδικήσεων για διαφορετικότητα, το δημοσίευμα της εθνικιστικής εφημερίδας Otuken, τον Ιούνιο του 1967:

«Αν θέλουν να συνεχίσουν να μιλούν μια πρωτόγονη γλώσσα με 400-500 λέξεις, αν θέλουν να δημιουργήσουν δικό τους κράτος, ας φύγουν να το κάνουν αλλού. Εμείς οι Τούρκοι χύσαμε ποταμούς αίματος για να κατακτήσουμε αυτά τα εδάφη. Έπρεπε να ξεριζώσουμε Γεωργιανούς, Αρμένιους και Βυζαντινούς Έλληνες. Ας πάνε όπου θέλουν, στο Ιράν, στο Πακιστάν, στην Ινδία ή ας πάνε με το Μπαρζανί. Ας ζητήσουν από τον ΟΗΕ να τους βρει μια πατρίδα στην Αφρική. Η τουρκική ράτσα είναι υπομονετική, αλλά όταν θυμώσει είναι σαν το λιοντάρι που βρυχάται και τίποτα δεν το σταματά. Ας ρωτήσουν τους Αρμένιους για το ποιοι είμαστε».

Η επιλογή λοιπόν για μετακίνηση της οργάνωσης στα νοτιοανατολικά της χώρας, είχα να κάνει με τη μεγαλύτερη ασφάλεια που μπορούσαν να έχουν στις κουρδικές περιοχές και όχι με οποιαδήποτε αναγνώριση πρωτοπορίας στο Κουρδικό ζήτημα. Ταυτόχρονα βέβαια, αναγνωριζόταν ότι το εθνικό θέμα των Κούρδων, ήταν πολύ πιο προχωρημένο σε σχέση με άλλες εθνότητες της Τουρκίας και από εκεί μπορεί να ξεκινήσει και να βασιστεί και ο αγώνας των υπολοίπων.

Έχει ιδιαίτερη σημασία η άποψη του Αργυρουπολίτη πρωτεργάτη και συνιδρυτή της οργάνωσης, Kemal Pir: «Μόνο μέσα από τη λύση του κουρδικού μπορεί να προκύψει πραγματική δημοκρατία στην Τουρκία. Η ελευθερία των λαών μας, μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την ελευθερία του κουρδικού λαού. Στόχος μας είναι η δημοκρατική ενότητα όλων των λαών της Μέσης Ανατολής και σ’ αυτό το κουρδικό κίνημα έχει κομβικό ρόλο».

Το Μάιο του 1977, ο ένας εκ των τριών της ΚΕ, Haki Karer (από την Ορδού), πηγαίνει στο Gaziantep, για να προετοιμάσει το έδαφος. Σε ένα καφενείο, συναντιέται με μέλη μιας αριστερής κουρδικής οργάνωσης (Isterka Sor – Κόκκινο Αστέρι), με ξεκάθαρα εθνικά χαρακτηριστικά, για να συζητήσει συνεργασία μαζί τους.

Κανείς δεν ξέρει το λόγο, πάντως αυτοί δολοφονούν τον Haki Karer. Το περίεργο είναι ότι δεν καταγράφεται κανενός είδους εκδίκηση ή αντίδραση, ούτε τότε, ούτε αργότερα που το PKK απέκτησε δύναμη. Αντίθετα, ενσωματώθηκαν στην οργάνωση και αυτό έδωσε το δικαίωμα στον αδερφό του Haki, Baki Karer, να λέει αργότερα ότι τη διαταγή στους Κούρδους να δολοφονήσουν τον αδερφό του, την έδωσε ο ίδιος ο Ocalan.

Στις 22 με 27 Νοεμβρίου 1978, γίνεται η συνάντηση στο Fis του Lice, βόρεια του Diyarbakir. Εκεί ο Abdullah Ocalanαναλαμβάνει Γενικός Γραμματέας και στην Κεντρική Επιτροπή ορίζει (δεν υπάρχουν πλέον εκλογές) τους: Hayri Durmus,Cemil Bayik, Mazlum Dogan, Mehmet Karasungur, Sahin Donmez και Kesire Yildirim (η πρώτη του γυναίκα).

Όλοι Κούρδοι πλέον. Και όλοι σκοτώθηκαν τα επόμενα χρόνια, εκτός από τον Cemil Bayik που παραμένει στο PKK και την πρώην γυναίκα του Kesire Yildirim που έφυγε στη Σουηδία. Ο Mazlum Dogan αυτοκτονεί στη φυλακή και ο Sahin Donmez δολοφονείται από το PKK ως προδότης.

Σ’ αυτή τη συνάντηση ορίζεται ως κύριος στόχος η «κομμουνιστική επανάσταση» και η «αντικατάσταση του καπιταλισμού από τον κομμουνισμό». Το πιο σημαντικό όμως, εκτός του ότι όλη η νέα ΚΕ αποτελείται από Κούρδους, η οργάνωση αλλάζει όνομα και λέγεται πλέον Partiya Karkeren Kurdistan. PKK.

Μέσα σε τέσσερα χρόνια, όλοι οι πρωτεργάτες, η μαγιά για να γίνει η οργάνωση, που δεν ήταν κουρδικής καταγωγής, εξαφανίστηκαν. Ο Kemal Pir πέθανε σε απεργία πείνας μέσα στις φυλακές του Diyarbakir το 1982, μαζί με τους Hayri Durmus, Akif Yilmaz και Ali Cicek.

Μέσα σε τέσσερα χρόνια, όλος ο αγώνας για απελευθέρωση των εθνοτήτων μέσα στο πλαίσιο της Τουρκίας, γίνεται αγώνας για ανεξαρτησία μιας εθνότητας, της κουρδικής. Από τον Ulusal Kurtulus Ordusu, φτάσαμε στο Partiya Karkeren Kurdistan.

Όταν μάλιστα άρχισε να γίνεται σημαντική απειλή το PKK, τότε η κρατική προπαγάνδα το συνέδεσε με την επαναστατική αριστερά. Έτσι η κοινή γνώμη στράφηκε εναντίον όλων αυτών που αγωνίστηκαν και αγωνίζονται μέχρι σήμερα για το σύνολο των εθνοτήτων μέσα στην Τουρκία, ακριβώς γιατί τους συνδέουν με τον αγώνα των Κούρδων για ανεξαρτησία και διαμελισμό της Τουρκίας.

Μέσα λοιπόν από τις θυσίες των αγωνιστών Μαυροθαλασσιτών, Ζαζά, Αλεβιτών, Τσερκέζων, για δικαίωμα στη διαφορετικότητα, για ελευθερία έκφρασης και για αναγνώριση της ιδιαιτερότητάς τους, ως προαπαιτούμενα για δημοκρατική Τουρκία στο δρόμο για το σοσιαλισμό, μόνοι κερδισμένοι βγήκαν οι Κούρδοι και ο Ocalan.

Μέχρι σήμερα πάντως ο Mahir Cayan από τη Σαμψούντα, ο Kemal Pir από την Αργυρούπολη και ο Haki Karer από την Ορδού, αποτελούν αγωνιστικά πρότυπα για πολλούς νέους και νέες της περιοχής, που ακολουθούν τα χνάρια τους στα βουνά του Πόντου, στα στενά των πόλεων, στην πλατεία Ταξίμ της Κωνσταντινούπολης και στα πανεπιστήμια της Άγκυρας.Για μια Τουρκία δημοκρατική, πατρίδα όλων των εθνοτήτων.