Ozzy Osbourne

του Σταμάτη Μαμούτου

(ο φίλος Σταμάτης Μαμούτος ευχαρίστως επιτρέπει την αναπαραγωγή των άρθρων του, χωρίς να ταυτίζεται με την θρησκευτική μας κοσμοαντίληψη. Είναι πρόεδρος της ΦΛΕΦΑΛΟ, λέσχης φανταστικής λογοτεχνίας)

.......................

Υπάρχουν βράδια που ο Μορφέας αρνείται πεισματικά να με τυλίξει με το βελούδινο πέπλο του. Βράδια που νιώθω μια απίστευτη αίσθηση ζωτικότητας να διαπερνά το κορμί μου. Συνήθως, τέτοιες στιγμές, η έλλειψη του ύπνου αναπληρώνεται από εικόνες πολύχρωμες. Εικόνες οραμάτων που εκπληρώνονται σε μελλοντικές περιόδους, αλλά και εικόνες από όμορφες στιγμές του παρελθόντος.

Η πρώιμη εφηβεία αποτελεί την περίοδο του προσωπικού μου παρελθόντος κατά την οποία έζησα σε επίπεδα πλήρους έντασης. Κι αυτό είναι κάτι που έχει αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στη μνήμη και την ιδιοσυγκρασία μου. Οι αναμνήσεις της σημαδιακής (για εμένα) εκείνης εποχής είναι πραγματικά ζωντανές και σε στιγμές όπως αυτές που περιγράφω στην πρώτη παράγραφο, αναδύονται σαν χείμαρρος από τα βάθη της μνήμης στην επιφάνεια της συνείδησης.

Είναι τότε που η φαντασία ανασυγκροτεί την εικόνα ενός πιτσιρικά με μαύρα μακριά μαλλιά, που φορά στενά jean παντελόνια, αρβύλες doc Martens και μπλούζες με εικόνες από εξώφυλλα δίσκων συγκροτημάτων της Heavy Metal μουσικής σκηνής. Είναι τότε που ξαναζωντανεύει στα μάτια μου η εποχή κατά την οποία το Heavy Metal αποτελούσε το θεμέλιο λίθο ενός ολόκληρου τρόπου ζωής, μιας δομημένης κουλτούρας η οποία συμπεριλάμβανε τη μονιστική προτίμηση του εν λόγω μουσικού ρεύματος, την αγάπη για το ποδόσφαιρο και τον οπαδισμό, τον πεζοδρομιακό βίο, τα στέκια των «ομοίων», τον αυθορμητισμό, την έντονη φιλία, το χιούμορ, τη «φασαρία» στο σχολείο, την αγάπη για το Φανταστικό και τις ταινίες τρόμου, την ταυτόχρονη απόρριψη από τη μια της κουλτούρας των γιάπηδων και από την άλλη της ύπουλης διαλεκτικής των (κάποτε, hippies του γαλλικού Μάη του ’68 και μετέπειτα) ανθρώπων της, ελεγχόμενης από το διεθνές κεφάλαιο, οξειδωμένης διανόησης.

Σε εκείνη την Ελλάδα, του τέλους των 80’s και της αρχής των 90’s, η περιχαρακωμένη κοινότητα των οπαδών του Heavy Metal είχε διάφορα σύμβολα. Το πιο ενδεικτικό, ίσως, από αυτά, ήταν ο Ozzy Osbourne. Ο ημιπαράφρονας Άγγλος που αποκεφάλιζε ψόφια πτηνά, που βρισκόταν μονίμως υπό την επήρεια του αλκοόλ, που χόρευε και κινούταν σα μικρό παιδί επάνω στη σκηνή, διέθετε ένα σύνολο χαρακτηριστικών τα οποία άγγιζαν το βαθύτερο ψυχισμό των ακροατών της εποχής. Η προβολή της αισθητικής των ταινιών τρόμου στα εξώφυλλα των δίσκων του, η υιοθέτηση ενός ιδιότροπου μεσαιωνισμού στο ντύσιμό του και η φωτογραφική έμφαση στην έντονη ματιά του, που αποκάλυπτε έναν ευαίσθητο αλλά και διαταραγμένο ψυχισμό, έκανε τον Ozzy απολύτως συμβατό με την αισθητική των υπερασπιστών του Φανταστικού. Η παραληρηματική του ζωή υπό την επίδραση μιας μόνιμης διονυσιακής μέθης και η ολικά αντισυμβατική του συμπεριφορά τον κατέστησαν έναν από τους βασικούς κληρονόμους και εκφραστές της «αλήτικης» αντίληψης που διαπότισε το «μεταλλικό ήχο». Κυρίως, όμως, η ένταση και η μοναδική χροιά της φωνής του, που χάρισε μερικά από τα πιο όμορφα τραγούδια της παγκόσμιας ιστορίας του σκληρού ήχου, τον βοήθησαν να εξελιχθεί στην κορυφαία μορφή του «μεταλλικού στερεώματος».

Είναι χαρακτηριστικό ότι την εποχή που εισήλθα εντός του πλαισίου των οπαδών του Heavy Metal, στις προτιμήσεις των «νέων μυημένων» τα πρωτεία κατείχε το παρακλάδι του thrash, το οποίο μάλιστα παραχωρούσε σταδιακά τη θέση του στο ακόμη πιο σκληρό death. Από την άλλη, εγώ ήμουν ένας από τους ελάχιστους «νεοεισερχόμενους» που δεν συγκινούσαν καθόλου τα «κυρίαρχα μεταλλικά ρεύματα» της εποχής και προτιμούσα παλαιότερα συγκροτήματα όπως οι Iron Maiden, οι Dio, οι Quiet Riot και οι Manowar. Ωστόσο, για τα τότε δεδομένα, όλα αυτά ήταν ανεπίτρεπτα ελαφριά! Όταν φορούσα τις μπλούζες με τις στάμπες των εν λόγω συγκροτημάτων, πολλές φορές γινόμουν δέκτης παρατηρήσεων από τους φίλους για τα «μαλακά» μου γούστα. Όταν, όμως, φορούσα κάποια μπλούζα του Ozzy, ακόμη και οι πιο σκληροπυρηνικοί την αντιμετώπιζαν με σεβασμό. Γιατί ο «madman» αποτελούσε το γενικό σύμβολο του σκληρού ήχου! Ακόμη κι αν στη μουσική του χρησιμοποιούσε πλήκτρα που για τα δεδομένα τις εποχής ήταν ένδειξη υποχώρησης από τα «μουσικά μεταλλικά ιδεώδη», ακόμη κι αν τραγουδούσε κομμάτια με απλοϊκούς στίχους, τίποτα και κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει τα σκήπτρα του βασιλιά του σκληρού ήχου.

Δυστυχώς, τα χρόνια πέρασαν και ο ευάλωτος χαρακτήρας πρόδωσε τον Ozzy. Μέσα στην αλλαγή των πραγμάτων, την ηθική και καλλιτεχνική παρακμή που επέφερε η δεκαετία του ’90, ο madman κατρακύλησε από το θρόνο του. Ο ήχος της μουσικής του προσαρμόστηκε στις επιταγές της μόδας κι έχασε αρκετή από τη στόφα της δεκαετίας του ’80. Οι βιολογικές του αντοχές εξαντλήθηκαν με αποτέλεσμα να καταστεί το επίκεντρο της εφαρμογής διαιτολογικών προγραμμάτων, θεραπευτικής γυμναστικής και επικοινωνιακής στρατηγικής, προκειμένου να συνεχίσει να δραστηριοποιείται ως καλλιτέχνης. Ένας πύργος από επιταγές του πλέον αισχροκερδούς και ανήθικου marketing οικοδομήθηκε στο όνομά του. Ο ίδιος έπαψε να είναι ο αχαλίνωτος διονυσιακός ημίθεος του παρελθόντος και μετατράπηκε σε ένα ξεφτισμένο είδωλο, αρεστό σε εκατομμύρια αποχαυνωμένων γιάνκης. Ωστόσο, από τις καρδιές πολλών παλιών οπαδών του Metal, ανάμεσα στους οποίους κατατάσσω και τον εαυτό μου, δεν έσβησε ποτέ η ανάμνηση της αρχικής δόξας.

Από την εποχή που εισήλθα ως νέο μέλος στη «μεταλλική κοινότητα» μέχρι και σήμερα αποτελώ έναν από τους λίγους που δηλώνουν ευθαρσώς ότι μας αρέσει ο Ozzy στην προσωπική του καριέρα περισσότερο από τους Black Sabbath (με τον Ozzy στις τάξεις τους). Θεωρώ ότι τα albums «Bark at the Moon» και « The Ultimate Sin» είναι δυο από τις καλύτερες δουλειές στην ιστορία του Heavy Metal και το τραγούδι «Diary of a madman» ένα από τα κορυφαία κομμάτια του σκληρού ήχου. Αποτελώ επίσης έναν από τους ακόμη λιγότερους που, μολονότι εκτιμούν απεριόριστα ως κιθαρίστα τον αείμνηστο Randy Rhoads, μας αρέσει περισσότερο ο Jake. E. Lee. Έχοντας, λοιπόν, όλα αυτά κατά νου, δείχνει εύκολο να αντιληφθεί κανείς πως ένοιωσα όταν έμαθα ότι ο madman θα ερχόταν για να δώσει την πρώτη του συναυλία στην χώρα μας, στις 25 του Σεπτέμβρη. Μοναδική μου ευχή ήταν να παίξει όσο το δυνατόν περισσότερα από τα παλιά του κομμάτια και να μην εστιάσει στον τελευταίο του δίσκο ή στις δουλειές που παρουσίασε μετά το 1990. Και τι ευτυχία! Η ευχή μου εισακούστηκε…

Αγνοώντας τον άσχημο καιρό και τα ακόμη πιο άσχημα οικονομικά μου, «γύρισα» το στενό μου jean παντελόνι σε στυλ «ψαράδικο» και για πρώτη φορά μετά την απόλυσή μου από το στρατό (…!) φόρεσα ξανά τις στρατιωτικές μου αρβύλες. Ομολογώ πως όταν ολοκλήρωσα το εν λόγω τελετουργικό, ένιωσα ότι ξαναγύριζα μετά από χρόνια στο σπίτι μου. Έπειτα, μπήκα στο αμάξι και μαζί με το συμπολεμιστή Voodoo Child φύγαμε για τη Μαλακάσα, προκειμένου να συναντήσουμε τα υπόλοιπα παιδιά από τη Λέσχη. Εντός του συναυλιακού πάρκου, η Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ κέρδισε άλλη μια διάκριση, αφού στις τάξεις της βρισκόταν ο πιο νέος οπαδός του Ozzy που παρακολούθησε το live. Όπως θα κατάλαβαν ήδη οι μυημένοι στα της Λέσχης μας, πρόκειται για τον δύο ετών Ραφαήλ Βλαντή, που μαζί με τους γονείς του, Νίκο και Μαρία, μας περίμενε πίσω από τον χώρο ελέγχου των εισιτηρίων, έχοντας προσελκύσει για άλλη μια φορά το ενδιαφέρον πλήθους θηλυκών υπάρξεων!!

Τελικά ο καιρός μας έκανε τη χάρη. Μπορεί το κρύο να ήταν τσουχτερό για τα δεδομένα της εποχής αλλά, τουλάχιστον, γλιτώσαμε τη βροχή. Το πιο σοβαρό πρόβλημα ήταν η κακή οργάνωση. Δεν γνωρίζω για ποιους λόγους, αλλά η συναυλία έγινε στη μικρή σκηνή του χώρου και το μεγαλύτερο μέρος του πάρκου ήταν αποκλεισμένο. Πολλοί φίλοι υπέθεσαν ότι η απόφαση αυτή βασίστηκε στη χαμηλή προπώληση εισιτηρίων (μια μέρα πριν τη συναυλία είχαν πωληθεί 7.000 εισιτήρια). Επειδή όμως ο Έλληνας είναι απρόβλεπτος, την τελευταία μέρα η κατάσταση ανατράπηκε και άλλοι τόσοι οπαδοί του Metal αποφάσισαν να παρακολουθήσουν τη συναυλία. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί ένας πραγματικός πανικός στον χώρο της εισόδου και των εκδοτηρίων. Χρειάστηκε τελικά να υποστούμε ένα ασφυκτικό στρίμωγμα αλλά και να χάσουμε πολύ χρόνο μέχρι να εισέλθουμε στο εσωτερικό του πάρκου. Ωστόσο, αυτό ήταν το λιγότερο. Γιατί το χειρότερο ήταν ότι οι φίλοι που παρακολούθησαν τη συναυλία (τους οποίους και υπολογίζω γύρω στις 15.00) στριμώχτηκαν σε έναν μικρό χώρο με αποτέλεσμα να υπάρξουν τουλάχιστον 2.000 άτομα που πλήρωσαν 50 ευρώ για να μην μπορέσουν τελικά να έχουν ορατότητα ούτε στο 1/3 του χώρου της σκηνής! Ήταν πραγματικά εκνευριστικό να βλέπει κανείς χιλιάδες κόσμου, που είχε υποστεί τόση ταλαιπωρία και μια διόλου ευκαταφρόνητη για τις ημέρες μας οικονομική επιβάρυνση, απλά να ακούει τη συναυλία και να μην καταφέρνει να δει σχεδόν τίποτα.

Όντας εγκλωβισμένοι αρχικά σε τέτοια σημεία του χώρου, εγώ και ο Voodoo αναγκαστήκαμε να αρχίσουμε μια διείσδυση προς τα ενδότερα. Τελικά φτάσαμε σε ένα σημείο από το οποίο είχαμε καλή ορατότητα αλλά η πυκνότητα του κόσμου ήταν τέτοια που μας έκανε να νιώθουμε σαν παστωμένες σαρδέλες! Χρειάστηκε να παιχτούν τα μισά τραγούδια για να αναγκαστούν οι πρώτοι παρευρισκόμενοι που αντιμετώπισαν συμπτώματα ασφυξίας να αποχωρίσουν και να βρεθούν τελικά τα απαραίτητα ελάχιστα εκατοστά ελεύθερου χώρου, που μας επέτρεψαν επιτέλους να αναπνεύσουμε φυσιολογικά.

Τουλάχιστον, η παρουσία του «Θεού» της «μεταλλικής μουσικής» μας αποζημίωσε πλήρως. Όσοι περίμεναν ότι μετά τα μισά της συναυλίας η φωνή του Ozzy θα είχε κλείσει, έπεσαν έξω. Ο madman έκανε μια πραγματικά συγκλονιστική εμφάνιση. Λες και είχε εισακούσει τις εκκλήσεις των οπαδών του, εστίασε στα ανεπανάληπτα τραγούδια της δεκαετίας του ’80 και δεν είπε σχεδόν τίποτε από τις νεότερες δουλειές. I don’t know, Crazy train, Mr. Crowley, Suicide Solution, Flying high again, Bark at the moon, Killer of giants, Shot in the dark, No more tears, Mama am coming home, I don’t want to change the world και τα Iron man, Into the void, War pigs, Fairies were boots, Paranoid της περιόδου των Sabbath με έκαναν κυριολεκτικά να ανατριχιάσω. Από το τελευταίο του album είπε το Let me hear you scream, ενώ αφιέρωσε στη μνήμη του Dio το Road to nowhere.

Οι μουσικοί του, με προεξέχοντα το συμπατριώτη μας Gas G, ήταν σφιχτοδεμένοι και εκτέλεσαν τα κομμάτια με υπέροχο τρόπο. Ο ήχος τους ήταν κρυστάλλινα διαυγής, η μαγική φωνή του madman έφτανε ως τα ουράνια και χρειάστηκε να πλησιάσουμε κοντά στο τέλος της συναυλίας για να κουραστεί και να του ξεφύγουν ορισμένα φάλτσα, ενώ και η σκηνική τους παρουσία ήταν ανεπανάληπτη. Ο Ozzy πηγαινοερχόταν, όπως πάντα σκυφτός, πάνω κάτω, και απτόητος από το κρύο των βουνών της Μαλακάσας άδειαζε αλλεπάλληλους κουβάδες με νερό επάνω του, πριν αρχίσει να καταβρέχει τις πρώτες σειρές. Βλέποντάς τον στη σκηνή ένιωθε κανείς ότι δεν είχε περάσει ούτε μια μέρα από τη θρυλική δεκαετία των ’80’s.

Στις 25 Σεπτέμβρη το ελληνικό κοινό του σκληρού ήχου δεν παρακολούθησε μια ακόμη πολύ καλή συναυλία. Συμμετείχε σε μια μουσική ιεροπραξία. Κοινώνησε μεταλλικό μυστικισμό. Ήπιε με ευλάβεια από τον χρυσό διονυσιακό οίνο και ένιωσε καυτές σταλαγματιές αιωνιότητας να διαχέονται στο συλλογικό του σώμα.

Δε νομίζω ότι έχει νόημα να συνεχίσω. Φρονώ ότι οι παραπάνω γραμμές θα βοηθήσουν τους αναγνώστες να φανταστούν και να αισθανθούν κάτι από Αυτό που νιώσαμε όσοι τυχεροί ήμασταν εκεί. Το μόνο που θα συμπληρώσω για να κλείσω το άρθρο είναι ότι ο Θεός μας ευλόγησε χαρίζοντάς μας αυτή την εμπειρία.

Εικόνα 1: O Ozzy Osbourne σε σχετικά πρόσφατη φωτογραφία. Ντύσιμο με επιρροές γοτθικής αισθητικής. Ένα ύφος ήπιο, σχεδόν πατρικό, έχει αντικαταστήσει την ξέφρενη έκφραση της δεκαετίας του ’80. Ωστόσο, φωτογραφίες του με επίκεντρο το χαρακτηριστικό βλέμμα της ημιπαράνοιας συνεχίζουν να τυπώνονται και σήμερα.
Εικόνα 2: Τα εξώφυλλα των δίσκων Talk of the devil (ή Speak of the devil) και No rest for the wicked. Τυπικά δείγματα της επιρροής που άσκησαν στην αισθητική του Heavy Metal, και ιδίως σε εκείνη του Ozzy, τα μυθιστορήματα και οι ταινίες τρόμου της εποχής.
Εικόνα 3: Το εξώφυλλο του δίσκου Bark at the moon.
Εικόνα 4: Το εξώφυλλο του δίσκου The ultimate sin που ζωγράφισε ο Boris Vallejo.
Εικόνες 5-6-7: Φωτογραφίες από τη συναυλία στη Μαλακάσα.

Εικόνα 8: Με τους συμπολεμιστές της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ έξω από το συναυλιακό πάρκο, μετά το τέλος της συναυλίας… (ω ναι, ο Voodoo είναι με το λουκάνικο στο χέρι!).