Σχετικά με το πρόγραμμα «Ι-2»

Άρθρο από "ΤΟ ΒΗΜΑ" στις 22/4/2001 για το «Ι-2». Υπάρχουν και πιο προσφατα δημοσιεύματα αλλά αυτό είναι μάλλον πιο πλήρες.

* Τα προγράμματα «Ι-2», «Memex» και FLINTS τίθενται στην υπηρεσία των ελληνικών διωκτικών αρχών για την εξιχνίαση εγκλημάτων
Οι ψηφιακοί ντετέκτιβ της ΕΛ.ΑΣ.
Πώς οι έλληνες και οι βρετανοί ειδικοί «χαρτογραφούν» την οργάνωση «17 Νοέμβρη»
ΒΑΣΙΛΗΣ Γ. ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ

Ο ηλεκτρονικός σαρωτής του προγράμματος «Memex» «διαβάζει» τις καταθέσεις των αυτοπτών μαρτύρων και εστιάζει σε λέξεις-«κλειδιά», αντλώντας πληροφορίες και προχωρώντας σε συνδυασμούς από τη βάση δεδομένων «Lexis», η οποία περιλαμβάνει από δικαστικά έγγραφα ως αποκόμματα εφημερίδων. Ενα παράλληλο υποπρόγραμμα «χαρτογραφεί» τους υπόπτους, τα επίμαχα σημεία των καταθέσεων και τα ευρήματα της αστυνομικής έρευνας και αναζητεί με αυτοματοποιημένο σύστημα τους συσχετισμούς που οδηγούν στην εξιχνίαση της εγκληματικής ενέργειας. Ενα τρίτο πρόγραμμα, το «Ι-2», δημιουργεί μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών ένα σχεδιάγραμμα της συμμορίας, ορίζοντας τις διασυνδέσεις των κακοποιών που συμμετείχαν στο έγκλημα. Ακολούθως το σύστημα FLINTS θα προσδιορίσει την εμπλοκή των μελών της συμμορίας σε παλαιότερες παράνομες ενέργειες που δεν είχαν διαλευκανθεί. Και οι ελληνικές διωκτικές αρχές χρησιμοποιούν πλέον με κάθε διακριτικότητα ­ κυρίως στα θέματα τρομοκρατίας αλλά και διακίνησης ναρκωτικών ­ προγράμματα ηλεκτρονικής ανάλυσης εγκληματικών ενεργειών και προσδιορισμού της σύνθεσης διαφόρων οργανώσεων. Η ΕΛ.ΑΣ. αλλά και το ΣΔΟΕ αρχίζουν να χειρίζονται τυποποιημένα προγράμματα εξιχνίασης εγκλημάτων ή προσδιορισμού διαύλων μεταφοράς «μαύρου» χρήματος που ήδη χρησιμοποιούν τα τελευταία χρόνια η Σκότλαντ Γιαρντ, το FBI, η ιταλική Antimafia Investigativa όπως και αξιωματικοί της Europol, της OLAF αλλά και άλλων ευρωπαϊκών υπηρεσιών για τη δίωξη του εγκλήματος. Οι «ηλεκτρονικοί ντετέκτιβ» υποκαθιστούν το αστυνομικό δαιμόνιο και την παρατηρητικότητα των απανταχού Σέρλοκ Χολμς, μετατρέποντας την εξιχνίαση μιας υπόθεσης στην απλή εφαρμογή μιας αυτοματοποιημένης διαδικασίας, με την εισαγωγή δεδομένων σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές.


Ποια όμως είναι αυτά τα προγράμματα ηλεκτρονικής επεξεργασίας του εγκλήματος; Το πρώτο πρόγραμμα που άρχισε να εισάγεται στη χώρα μας και θεωρείται ίσως το πιο «δημοφιλές» στις ειδικές βρετανικές και αμερικανικές υπηρεσίες είναι το «Ι-2». Πρόκειται για ένα σύστημα χαρτογράφησης της σύνθεσης και των ενεργειών ομάδων κακοποιών ή δολιοφθορέων που έχει εκπονήσει βρετανική εταιρεία με έδρα το Κέιμπριτζ και έχει χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις τρομοκρατικών επιθέσεων στη Βρετανία, στην εξιχνίαση σύνθετων τηλεπικοινωνιακών απατών αλλά και στον εντοπισμό του αποστολέα του «ιού της αγάπης», τον Μάιο του 2000. Το «Ι-2» χρησιμοποιείται στην Ελλάδα από το κλιμάκιο της Σκότλαντ Γιαρντ που ευρίσκεται στη χώρα μας και συνεργάζεται με την Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία για την εξάρθρωση της «17 Νοέμβρη».

* Το ηλεκτρονικό σχεδιάγραμμα

Οι αξιωματικοί της Σκότλαντ Γιαρντ έχουν δημιουργήσει ένα ηλεκτρονικό σχεδιάγραμμα της οργάνωσης με βάση στοιχεία που εισήχθησαν στο «Ι-2» και προέκυψαν μετά τη δολοφονία του βρετανού ταξιάρχου Στίβεν Σόντερς, στις 7 Ιουνίου 2000 στη λεωφόρο Κηφισιάς. Επίσης το πρόγραμμα «Ι-2» έχει παρουσιαστεί σε στελέχη του ΣΔΟΕ από αξιωματικούς του γραφείου της Υπηρεσίας Δίωξης Ναρκωτικών των ΗΠΑ (DEA) στη Ζυρίχη, που ασχολήθηκαν με τη διακίνηση δεκάδων δισεκατομμυρίων, μέσω ελβετικών τραπεζών, από το ελληνοκολομβιανό καρτέλ της κοκαΐνης, το οποίο εξαρθρώθηκε τον Μάιο του 1999. Μέλη του καρτέλ ήταν οι επιχειρηματίες Παναγιώτης Χαϊκάλης, Δημ. Κονδυλιός, Ηλίας Καλής, καθώς και οι χρηματιστές Κωνσταντίνος και Δημήτριος Μαλάμης που μεσολάβησαν για το ξέπλυμα του χρήματος. Στα στελέχη του ΣΔΟΕ παρουσιάστηκε ένας «χάρτης» με τα μέλη του καρτέλ, την κίνηση των λογαριασμών, τις τηλεφωνικές επαφές, τα κρησφύγετά τους κτλ.

Το «Ι-2» έχει πολλές τεχνικές διερεύνησης κάθε εγκληματικής ενέργειας αλλά και ηλεκτρονικής εξιχνίασής της, όπως την «ανάλυση τηλεφωνικών κλήσεων», την «ανάλυση των ενεργειών», την «ανάλυση δικτύου» κ.ά. Για παράδειγμα, στην «ανάλυση τηλεφωνικών κλήσεων» υποδεικνύεται στους χρήστες του προγράμματος να ορίσουν ένα τηλέφωνο-«στόχο» ενός βασικού υπόπτου μιας υπόθεσης. Ακολούθως να αναγνωρίσουν τους αριθμούς τηλεφώνων που πραγματοποιεί το συγκεκριμένο τηλέφωνο. Μετά η έρευνα θα καταγράψει τα τηλέφωνα που πραγματοποιούν οι «συνομιλητές» του κατόχου του τηλεφώνου-«στόχου» και θα εντοπισθούν ορισμένες κοινές τηλεφωνικές κλήσεις. Ακολούθως στο σύστημα θα ενταχθούν τα δεδομένα της υπόθεσης και η λίστα των υπόπτων για εμπλοκή σε μια εγκληματική ενέργεια. Και τέλος θα υπάρξει διαχωρισμός, με βάση τη συχνότητα και τον συνδυασμό των κλήσεων αυτών που αφορούν οικογενειακές, κοινωνικές και επαγγελματικές σχέσεις, και η αστυνομική έρευνα θα εστιασθεί στα τηλέφωνα που αφορούν πλέον τη συμμετοχή των συνομιλητών στην ίδια εγκληματική ομάδα.

* Οι τηλεφωνικές κλήσεις

Το σύστημα αυτό εφάρμοσαν οι βρετανοί αστυνομικοί στην Αθήνα στη συνέχεια της έρευνας που πραγματοποίησαν μέσω των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας για να προσδιορίσουν τις τηλεφωνικές κλήσεις που υπήρξαν ­ από τις κεραίες που καλύπτουν την περιοχή Χαλανδρίου ­ 30 λεπτά πριν και 30 λεπτά μετά από την επίθεση κατά του βρετανού στρατιωτικού ακολούθου Στίβεν Σόντερς. Ακολούθως οι τηλεφωνικές αυτές κλήσεις συνδυάστηκαν με αυτές που είχαν υπάρξει το ίδιο χρονικό διάστημα πριν και μετά από άλλες επιθέσεις της «17 Νοέμβρη» την τελευταία διετία. Αυτή την τακτική για τον εντοπισμό μελών της «17 Νοέμβρη», μέσω της αναζήτησης τηλεφωνικών κλήσεων μισή ώρα πριν και μισή ώρα μετά από το έγκλημα, είχαν εφαρμόσει οι αξιωματικοί της Σκότλαντ Γιαρντ στην υπόθεση της δολοφονίας ­ την 1η Μαΐου 1999 ­ της δημοσιογράφου-παρουσιάστριας του BBC Τζιλ Ντάντο, που πυροβολήθηκε κοντά στο σπίτι της στο Λονδίνο.

Οι αστυνομικοί αναζήτησαν όλες τις τηλεφωνικές κλήσεις που υπήρξαν από την περιοχή του Φούλαμ μισή ώρα πριν και μισή ώρα μετά από το έγκλημα, δημιουργώντας έναν κύκλο υπόπτων. Παράλληλα δημιούργησαν ένα ηλεκτρονικό «σκίτσο» ­ την επονομαζόμενη «e-fit picture» ­ του υπόπτου.

Το δεύτερο πρόγραμμα ανάλυσης και διαλεύκανσης εγκληματικών ενεργειών με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών είναι το «Memex Information Workbench» που έχει δημιουργηθεί από την εταιρεία Memex Technology Limited της Βρετανίας με έδρα την περιοχή του Κίλμπραϊντ στη Σκωτία. Το MIW είναι ένα εύχρηστο πρόγραμμα που επιτρέπει τη διασπορά όλων των δεδομένων μιας υπόθεσης ­ καταθέσεις μαρτύρων, ευρήματα, υπόνοιες αστυνομικών, αναφορές πληροφοριοδοτών κ.ά. ­ στην οθόνη ενός υπολογιστή και ακολούθως τη σάρωση αυτών των στοιχείων από το ειδικό πρόγραμμα που εντοπίζει τους συσχετισμούς που οδηγούν στη διαλεύκανση. Παράλληλα στο σύστημα MIW ηλεκτρονικού συνδυασμού δεδομένων μιας υπόθεσης εντάσσονται και οι καταγραφές του συστήματος «Lexis Document Services» που περιλαμβάνει από δικαστικά έγγραφα χιλιάδων υποθέσεων ως τις λίστες οχημάτων και από τον Εμπορικό Κώδικα ως και όλα τα έγγραφα κυβερνητικών και κρατικών υπηρεσιών στις ΗΠΑ και σε πολλές χώρες της Ευρώπης, καθώς και τα αποκόμματα εκατοντάδων εντύπων. Υπολογίζεται ότι σε αυτή την τράπεζα δεδομένων ηλεκτρονικής διανομής υπάρχουν συνολικά 55.900.000 σελίδες με δυνατότητα αναζήτησης μέσω λέξεων-«κλειδιών». Ετσι ο αστυνομικός ερευνητής μιας υπόθεσης μπορεί να αντλήσει μέσω του συστήματος «Lexis Document Services» νέα δεδομένα και να προχωρήσει σε συσχέτιση με όσα στοιχεία αναδεικνύονται από την έρευνα μιας εγκληματικής ενέργειας.

* Η αναγνώριση των συνεργών

Ενα πρόγραμμα που έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί τον τελευταίο χρόνο η Σκότλαντ Γιαρντ είναι το FLINTS (Forensic Led Intelligence System) που έχει τον κωδικό «Ψηφιακός ντετέκτιβ» και έχει οργανωθεί και αναπτυχθεί αρχικώς από την αστυνομία του Γουέστ Μίντλαντ σε συνεργασία με την ομοσπονδιακή αστυνομία και τη βρετανική Ιατροδικαστική Υπηρεσία. Το σύστημα αυτό φέρεται να χρησιμοποιείται και από τη Σκότλαντ Γιαρντ, στο πλαίσιο της «επιχείρησης Digest», για την επανεξέταση όλων των φακέλων των επιθέσεων της «17 Νοέμβρη» από το 1975. Στο σύστημα αυτό εντάσσονται τα αποτυπώματα, το DNA, τα ίχνη παπουτσιών και άλλα ευρήματα χιλιάδων υποθέσεων. Το σύστημα FLINTS μπορεί να καταδείξει μέσα από τη «διύλιση» των στοιχείων αν κάποιος ιδιώτης εμπλέκεται σε μια σειρά εγκληματικών ενεργειών ­ σε μια διάρκεια χρόνου ­, ακόμη και σε ορισμένες που φαίνονται άσχετες μεταξύ τους. Παράλληλα το σύστημα μπορεί να αναγνωρίσει τους συνεργούς του.